Definicje
ziemiaństwa i dworu
„Termin ziemiaństwo jest nieprecyzyjny, wieloznaczny, o treści historycznie zmiennej”. [Janina Leskiewiczowa, 1985]
„Kto posiada majątek ziemski powyżej 50ha, ten zalicza się do grupy ziemiańskiej”. [Irena Rychlikowa, 1983]
„Grupa społeczna właścicieli ziemskich, nazywana […] ziemiaństwem, nie była jednolita pod względem materialnym. […] Występowały w niej ostre podziały prestiżowe, będące nie tylko konsekwencją różnic materialnych, ale także społecznych i kulturalnych. Wewnątrzśrodowiskowe bariery były na tyle silne, iż poważnie ograniczały kontakty towarzyskie i utrudniały tworzenie się związków małżeńskich”. [Tadeusz Epsztein, 1998]
„[…] Większość ugrupowań politycznych [II Rzeczpospolitej] — od komunistów, przez socjalistów, ludowców, skończywszy na endecji — niechętnie patrzyło na wielką własność. Różnice dotyczyły wyłącznie zakresu i metod rozwiązania tej kwestii”. [Tadeusz Epsztein, 2005]
„W Polsce, […] ziemiaństwo było polskie. W wielu wypadkach patriotycznie polskie. Przyznawano mu znaczną część zasługi w walce z zaborcami. Włączyło się od razu w życie polityczne Polski niepodległej, biorąc w nim udział jak najbardziej czynny, nie rezygnując nawet z ambicji przywódczych, a w najlepszym razie nie wahając się użyć swoich wpływów dla obrony swych interesów klasowych”. [Paweł Zaremba, 1981]
„Kultura klasy czy warstwy ziemiańskiej, a raczej może mit tej warstwy odegrał niemałą rolę w Polsce międzywojennej, jako symbol znaczenia, prestiżu, wykwintności i wyższości społecznej”. [Janusz Żarnowski, 1988 r.]
„Cały czas istniała znaczna część ziemiaństwa, która nie rozumiała konieczności zmian społecznych i bała się ich, w trosce przed zrujnowaniem swoich majątków, przed koniecznością przestawienia ich na nowoczesny sposób zarządzania, którego po prostu nie znała”. [Marian Kukiel, 1981 r.]
„Dobra ziemskie nie stanowiły dla ziemiaństwa jedynie gospodarstwa rolnego zaspokajającego potrzeby materialne. Były jednocześnie rodzinnym domem, czasem rodową siedzibą, podstawą niezależności od zaborcy, źródłem społecznego prestiżu na małą, czy też wielką skalę. Majątek ziemski […] umożliwiał prowadzenie trybu życia uświęconego tradycją pokoleń”. [Janina Leskiewiczowa, 1985]
„Z ziemiaństwem polskim historia w XX w. obeszła się dość brutalnie — najpierw zlikwidowano je jako grupę społeczną, niszcząc przy okazji z dużym zaangażowaniem jego dorobek materialny, następnie przez długie dziesięciolecia nie pozwalano o nim pisać, skazując na zapomnienie i wymazanie ze świadomości społecznej”. [Tadeusz Epsztein, 2005]