Religijność

Ziemianie w większości byli głęboko wierzącymi katolikami, ale także żyły wśród nich rodziny wyznania protestanckiego. Ziemianie regularnie uczestniczyli w mszach świętych, starali się żyć zgodnie z dekalogiem, wspierali finansowo Kościół. Tradycyjnie byli kolatorami (fundatorami) na terenie parafii. Mieli oni prawo do umieszczania w kościele tablic nagrobkowych i dysponowali własnymi ławkami. Często z własnych środków finansowali remont i fundowali wyposażenie wnętrz świątyń. Wielu ziemian za zasługi dla Kościoła otrzymało zaszczytny tytuł szambelana papieskiego. Niektórzy przedstawiciele ziemiaństwa wstępowali w stan duchowny, odgrywając ważną rolę w Kościele katolickim.

Przykładem może być św. Urszula Ledóchowska, przełożona Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego. Dzięki jej pracy i umiejętnościom Zgromadzenie szybko rozwijało się w okresie II Rzeczypospolitej, dbając o rozwój i naukę innych, zwłaszcza dzieci i młodzieży. Urszulanki organizowały dla nich domy w Polsce, na Kresach Wschodnich, we Włoszech, we Francji.

Jedną z czołowych postaci polskiego Kościoła I poł. XX w. był kardynał Adam Stefan Sapieha, arcybiskup metropolita krakowski. Organizował pomoc ubogim, m.in. w tzw. Komitecie Książęco-Biskupim (podczas I wojny światowej), wspierał „Caritas” (w okresie II Rzeczypospolitej), współtworzył struktury Akcji Katolickiej działającej w latach 30. XX w., tworzył parafie, budował kościoły, sprowadzał zakony, dbał o wykształcenie księży. Nazywany Księciem Niezłomnym, był niewzruszonym fundamentem katolickiego oporu przeciwko okupacji niemieckiej w latach 1939–1945. Wspierał instytucje naukowe i prasę katolicką, a po II wojnie światowej założył „Tygodnik Powszechny”. Zwierzchnik Karola Wojtyły — późniejszego papieża Jana Pawła II. Kardynał Sapieha wyświęcił go na kapłana, czuwał nad jego rozwojem intelektualnym i duchowym. Dla Karola Wojtyły był wzorem prawdziwego przywódcy Kościoła.