Solidaryzm społeczny

Środowisko ziemiańskie zawsze wykazywało dużą aktywność i chętnie uczestniczyło w organizacjach społecznych, kulturalnych, gospodarczych.

Słynnym mecenasem nauki i kultury był biskup Józef Załuski, którego zbiory bibliofilskie stworzyły podstawowy zrąb założonej w XVIII w. wspólnie z bratem Andrzejem Załuskim Biblioteki Załuskich w Warszawie. Była to pierwsza w Polsce i jedna z pierwszych w Europie biblioteka narodowa.

„Wyższe urodzenie pociąga za sobą przede wszystkim większe obowiązki, a nie tylko przywileje” — napisał Wincenty Lutosławski w 1939 r. Ziemianie nieraz inicjowali powstanie rozmaitych organizacji, często je finansując (szkoły, straż pożarną, domy ludowe, biblioteki, kółka i towarzystwa rolnicze). Z racji swej pozycji mieli możliwość pełnienia funkcji lokalnych liderów. Często pracowali w samorządzie lokalnym, do którego byli wybierani przez miejscową społeczność. Pod koniec XIX w. powstały organizacje ziemianek. Organizacje te prowadziły przede wszystkim liczne akcje oświatowo-kulturalne w środowisku wiejskim.